We moeten ons voorbereiden op een tijdperk met toenemende financiële repressie en blijvend hoge inflatie. Dat zegt marktanalist en historicus Russell Napier in een interview met The Market. Overheden zullen zich meer gaan bemoeien met de allocatie van kapitaal om schulddeflatie te voorkomen en economische groei aan te jagen. Door de kredietverlening te ondersteunen en daarmee de inflatie aan te jagen kunnen overheden hun schuldenlast verlichten. Wat kunnen we de komende jaren verwachten en hoe kunnen spaarders zich hiertegen beschermen?
Sinds de kredietcrisis van 2008 is ons financiële systeem volgens Napier fundamenteel instabiel geworden. De publieke en private schulden zijn veel te hoog, waardoor centrale banken en overheden bij iedere crisis moeten ingrijpen om de economie overeind te houden. Om de schulden weer naar een houdbaar niveau terug te brengen zouden we meer kunnen aflossen of schulden kunnen wegstrepen, maar dat zijn beide geen populaire oplossingen. De weg van de minste weerstand is dat overheden de economische groei aanjagen en daarmee de schulden in verhouding tot het bruto binnenlands product laten dalen. Dat gebeurde volgens Napier ook na Tweede Wereldoorlog, toen landen hun economieën weer opbouwden en de schulden ten opzichte van het bbp daalden.
Om dit proces succesvol uit te kunnen voeren is het van belang dat de kredietverlening op peil blijft. Onder normale marktomstandigheden is dat een wisselwerking tussen banken en de vrije markt. Is er meer vraag naar krediet, dan kunnen banken daarin voorzien. Is er weinig risico, dan verstrekken banken volop krediet. Wordt de toekomst echter onzeker, dan draaien veel banken de kredietkraan dicht. Knijpen banken de kredietverlening teveel af, dan kan een recessie echter omslaan in een depressie. Dit scenario proberen overheden te voorkomen, bijvoorbeeld door garant te staan voor leningen. Het is voor overheden de goedkoopste manier om de economie te ondersteunen. Bedrijven kunnen met garantstelling van de overheid makkelijker en goedkoper lenen en als het goed gaat hoeft het de overheid geen geld te kosten. Zo heeft Duitsland al een nieuw garantiestelsel opgetuigd voor leningen.
Overheden zullen in toenemende mate gaan bepalen welke sectoren dit soort kredietgaranties krijgen en daarmee de kredietverlening door banken sturen. Dit gebeurt indirect ook met het zogeheten ESG beleggen (Environment, Social and Governance), waarmee beleggingen beoordeeld worden op milieu, klimaat en duurzaamheid. We zien nu al dat pensioenfondsen en beleggingsfondsen onder maatschappelijke druk de voorkeur geven aan beleggingen die voldoen aan deze normen, ter koste van investeringen in bedrijven die zich bezig houden met fossiele energiebronnen. Ook op die manier wordt vermogen richting bepaalde sectoren gestuurd. Deze vormen van financiële repressie zullen de komende tien tot twintig jaar alleen maar verder toenemen, zo verwacht Napier.
Het vooruitzicht van aanhoudend hoge inflatie om schulden weg te inflateren is natuurlijk zeer ongunstig voor spaargeld en staatsobligaties. De renteopbrengsten zullen de komende jaren ver achterblijven bij de inflatie, wat betekent dat spaarders aan koopkracht zullen verliezen ten gunste van de schuldenaren. Om te voorkomen dat beleggers uit staatsobligaties stappen zal de overheid meer financiële repressie moeten toepassen. Volgens Napier zullen pensioenfondsen en verzekeraars de komende jaren dan ook gedwongen worden meer staatsobligaties te kopen om er zeker van te zijn dat de financiering van de staatsschuld geen probleem wordt.
Afgelopen weken hebben we in het Verenigd Koninkrijk gezien dat overheden niet onbeperkt geld kunnen uitgeven. Verliest de markt het vertrouwen in de houdbaarheid van de staatsschuld, dat vertaalt zich dat in een hogere obligatierente en een waardedaling van de munt. Dit marktmechanisme kan worden uitgeschakeld door centrale banken, die staatsobligaties kunnen opkopen om de markt te kalmeren. Sinds 2008 hebben centrale banken op grote schaal staatsobligaties opgekocht om de rentes laag te houden.
De komende jaren zal deze dynamiek volgens Napier veranderen, omdat overheden en centrale banken nu lijnrecht elkaar staan. Centrale banken voeren een verkrappend beleid om de torenhoge inflatie omlaag te brengen, terwijl overheden juist meer geld willen uitgeven om de economie te ondersteunen. Daarmee wakkeren ze de inflatie juist verder aan. Volgens Napier zullen overheden in dit spanningsveld uiteindelijk aan het langste eind trekken. De maatschappelijke druk om de economie te ondersteunen zal zo groot worden dat centrale banken uiteindelijk zullen zwichten voor de druk om het systeem overeind te houden.
Volgens Napier hebben centrale banken vandaag de dag niet veel macht meer. De controle over geldcreatie ligt niet meer in handen van centrale banken, maar bij overheden. Overheden speelden al een grote rol tijdens de coronacrisis en doen dat nu weer met de huidige energiecrisis. Van alle nieuwe bedrijfsleningen valt een steeds groter deel onder overheidsgarantie. Overheden zullen het risico van banken overnemen, waardoor banken leningen blijven verstrekken om de economie draaiende te houden. De CEO van Commerzbank heeft al gezegd in juli dat de Duitse overheid grote bedrijven niet failliet zal laten gaan.
Napier voorziet een nieuw jaren '70 scenario met stagflatie en hoge werkloosheid. Daar is nu nog geen sprake van, omdat de werkloosheid nog altijd zeer laag is. Stagflatie krijgen we volgens de marktanalist pas na jarenlange misallocatie van kapitaal. Hij verwacht de komende jaren een periode van economische groei door nieuwe (overheids-)investeringen, die gevolgd zal worden door een periode van hoge inflatie en de negatieve effecten van jarenlange misallocatie van kapitaal. Pas dan zal men open staan voor een strenger fiscaal en monetair beleid, zoals renteverhogingen die Volcker doorvoerde en het conservatieve fiscale beleid van Tatcher.
Spaarders en beleggers kunnen de komende jaren volgens Napier beter geen staatsobligaties aanhouden, omdat die minder waard zullen worden. Op de aandelenmarkt zijn nog wel kansen, vooral in sectoren als energie, alternatieve energiebronnen en defensie. Ook goud kopen ziet hij als een goed alternatief, omdat het edelmetaal populairder zal worden in een wereld met langdurig hoge inflatie. Het feit dat de goudprijs dit jaar onder druk staat is volgens hem vooral toe te schrijven aan de sterke dollar, want in andere valuta doet het edelmetaal het dit jaar best goed.
Beleggers kunnen volgens Napier het beste investeren in bedrijven die in hetzelfde gebied gevestigd zijn. Dit vanwege het risico van financiële repressie. Denk aan beleggingen in China en Rusland die je misschien niet meer terugkrijgt bij oplopende geopolitieke spanningen en nieuwe economische sancties. In tegenstelling tot de algemeen heersende opinie verwacht Napier dat Westerse economieën zich verder zullen industrialiseren, omdat Europa en de Verenigde Staten voor vitale industrieën minder afhankelijk willen worden van andere landen en deze industrie dus zelf moeten ontwikkelen. Ook daar kunnen beleggers op anticiperen in hun beleggingsstrategie.
Kijk ook eens een keer op ons YouTube kanaal
Namens Holland Gold interviewen Paul Buitink en Joris Beemsterboer verschillende economen en experts op macro-economisch gebied. Het doel van de podcast is om de kijker een beter beeld en houvast te bieden in een steeds sneller veranderend macro-economisch en monetair landschap. Klik hier om te abonneren.
