Actuele koersen (kg): Goud €67.140 Zilver €744
    

Wat is er aan de hand in Sri Lanka?

 

Sri Lanka leek na de 30 jaar durende burgeroorlog de slag weer te pakken te hebben. Het eiland trok weer toeristen aan en exporteerde volop koffie, rubber en thee. Toch is sinds 2019 de chaos weer compleet, want terroristische aanslagen, de coronacrisis en hoge energieprijzen leggen de kwetsbaarheid van het land bloot. Het land zit nu in een diepe crisis en de weg uit deze crisis belooft zwaar te worden. Wat is er aan de hand in Sri Lanka en hoe heeft het zover kunnen komen?

Achtergrond

De burgeroorlog was het gevolg van een diepgeworteld conflict tussen de Boeddhistische Singalezen en de Hindoeïstische Tamils. De burgeroorlog was verschrikkelijk voor het land, maar ook voor de economie. Toen de burgeroorlog in 2009 voorbij was, leek het weer de goede kant op te gaan. Het land verdiende veel aan toeristen die het land bezochten. Zo werd 12,6% van het nationale inkomen verdiend aan toerisme, vergeleken met 6% in 2002. Ook het geld dat Sri Lankanen die in het buitenland werken naar Sri Lanka sturen vormde een belangrijke inkomstenbron. 

Het land deed grote investeringen in infrastructuur en stak zich daarbij diep in de schulden. Zo werd er een grote haven gebouwd met Chinees geld. China stelde zeer ongunstige voorwaarden aan de leningen en toen Sri Lanka in 2016 niet kon terugbetalen, werden de Chinezen praktisch eigenaar van de haven. Sri Lanka, dat hoopte een status te krijgen vergelijkbaar met die van Singapore, belandde in een zogenaamde debt trap en moest nieuwe schulden aangaan om oude schulden af te betalen.

Hoewel Sri Lanka veel koffie, rubber en kokos exporteert, moeten andere belangrijke producten worden geïmporteerd, zoals voedsel, olie en medicijnen. Het land kampt daardoor al jarenlang met een handelstekort, waardoor de waarde van de Roepie, de munt van Sri Lanka, eigenlijk omlaag zou moeten zijn gegaan. In plaats daarvan werd de wisselkoers stabiel gehouden door de centrale bank, die in dat geval intervenieert door Amerikaanse dollars om te ruilen voor roepies.

 

Picture 1

Sri Lanka kampt al jaren met een handelstekort (source; macrotrends)

De problemen

Sinds 2019 is de situatie verslechterd. Het toerisme werd gedecimeerd door terroristische aanslagen . Vervolgens werd de wereld tot stilstand gedwongen in de coronacrisis, waardoor een groot deel van het toerisme wegviel. Dit jaar kwam de oorlog in Oekraïne er nog bij, waardoor de prijzen van energie omhoog schoten. Vitale goederen worden nog steeds uit het buitenland gekocht, onder meer dus dure energie. Bij aankoop van deze producten worden er steeds weer roepies omgeruild voor dollars. Toen er in maart 2022 bijna geen buitenlandse valutareserves meer over waren, kelderde de roepie en sindsdien is het chaos. 

Er is een torenhoge inflatie en een tekort aan allerlei producten die normaal geïmporteerd worden. Scholen konden in mei al geen examens meer houden door een tekort aan papier, nu staan mensen dagenlang in de rij voor benzine, zijn medicijnen moeilijk te verkrijgen en valt de stroom geregeld uit. Er is nu zelfs een tekort aan rijst, terwijl er dit voorgaande jaren altijd volop in eigen land geproduceerd werd. Sinds 2021 moeten boeren volledig biologisch produceren, zonder kunstmest te gebruiken. Dit zorgde ervoor dat de oogst deels mislukte,met desastreuze gevolgen voor het land.

Om belastingen laag te kunnen houden, drukte de centrale bank de afgelopen jaren ook nog eens extra geld bij. Met meer geld in de economie, maar met een beperkt aanbod van goederen en een dalende roepie, begonnen inflatiecijfers in 2021 gierend de pan uit te rijzen. Pas toen de inflatiecijfers 60% bedroegen, werd er overwogen te stoppen met het printen van geld. 

 

Picture 1

De inflatiecijfers in Sri Lanka sinds 2018 (source; tradingeconomics)

 

Sri Lanka kon in mei voor het eerst de rente op de staatsschuld niet afbetalen. Er zijn nu gesprekken met schuldeisers over schuldherstructurering. Ook wordt er nu gepraat met het IMF, maar hun steunpakket lijkt pas in december beschikbaar te zijn. Ook de Wereldbank dacht na over financiële steun, maar wilde dat alleen toezeggen als er prudent economisch beleid werd gevoerd.

Elastisch geldsysteem

Deze praktijken doen voorstanders van de goudstandaard vaak verlangen naar een meer verankerde valuta. Dat zou in de vorm van een goudstandaard kunnen zijn, maar ook op basis van zilver, of grondstoffen.

Onder een klassieke goudstandaard zou de situatie in Sri Lanka namelijk heel anders zijn uitgepakt. In het geval dat een land structureel meer importeert dan dat het exporteert, treedt er onder deze goudstandaard een corrigerend mechanisme op. De centrale bank heeft in dat geval als belangrijkste taak de geldhoeveelheid te laten samenlopen met de hoeveelheid goud in het land. Vloeit er goud het land uit, dan verkleint de centrale bank de geldhoeveelheid. Goud wordt schaarser, maar omdat de prijs van goud constant is, kan zich dat alleen uiten in een daling van het prijsniveau. Producten vanuit Sri Lanka worden zo goedkoper voor het buitenland, waardoor export weer aantrekkelijker wordt.

Daarnaast remt een goudstandaard ook de groei van krediet, aangezien men geld altijd moet kunnen omwisselen voor goud. Een sterke groei van krediet ondermijnt deze inwisselbaarheid. Sri Lanka heeft zich nu in een zogenaamde debt trap gewikkeld, die de situatie nog uitzichtlozer maakt. Het huidige elastische geldsysteem heeft bijna ongelimiteerde kredietcreatie tot orde van de dag gemaakt. Geld kan makkelijk gecreëerd worden, met als gevolg dat zowel de private als publieke schuld fors is toegenomen. Een stelsel met een valuta-anker maakt het stelsel inelastisch, met gelijkmatigere groei tot gevolg.

Daarnaast heeft het printen van geld de situatie ook alleen maar verslechterd en een enorme inflatie aangewakkerd. In het geval van een goudstandaard is de geldhoeveelheid afhankelijk van de hoeveelheid goud in een land en kan er geen geld worden geprint als dat niet samengaat met een groei in de hoeveelheid goud.

De situatie in Sri Lanka laat zien hoe mensen de dupe kunnen worden van wanbeleid. Het valt te hopen dat de draad weer opgepakt kan worden nu het IMF aan boord is. Feit blijft wel dat een deel van de problemen mogelijk gemaakt is door het geldstelsel zo elastisch te maken. Naast Sri Lanka zouden ook Pakistan en Nepal in vergelijkbare problemen verkeren. Het wordt interessant om te zien of Sri Lanka een losstaand probleem is, of dat het slechts de eerste dominosteen is die omvalt.

 Holland Gold YouTubeKijk ook eens een keer op ons YouTube kanaal

Namens Holland Gold interviewen Paul Buitink en Joris Beemsterboer verschillende economen en experts op macro-economisch gebied. Het doel van de podcast is om de kijker een beter beeld en houvast te bieden in een steeds sneller veranderend macro-economisch en monetair landschap. Klik hier om te abonneren.    

Altijd op de hoogte blijven van het laatste nieuws?
Ontvang wekelijks de laatste analyses over de goudmarkt, macro-economie en het financiƫle systeem.
Wouter Wilmer
Wouter Wilmer
Cookie-voorkeuren

Holland Gold maakt gebruik van functionele en tracking cookies om o.a. uw gebruikservaring op de website te verbeteren, content te personaliseren en advertenties.

Lees meer over ons cookiebeleid.
Wij geven om uw privacy

U kunt uw cookie-voorkeuren instellen door de verschillende hieronder beschreven cookies te accepteren of te weigeren

Noodzakelijk

Met voorkeurscookies kan een website informatie onthouden die de manier verandert waarop de website zich gedraagt of eruit ziet, zoals uw voorkeurstaal of de regio waarin u zich bevindt.

Vereist
Voorkeuren

Met voorkeurscookies kan een website informatie onthouden die de manier verandert waarop de website zich gedraagt of eruit ziet, zoals uw voorkeurstaal of de regio waarin u zich bevindt.

Statistieken

Statistische cookies helpen website-eigenaren te begrijpen hoe bezoekers omgaan met websites door anoniem informatie te verzamelen en te rapporteren.

Marketing

Marketingcookies worden gebruikt om bezoekers op verschillende websites te volgen. Het is de bedoeling advertenties weer te geven die relevant en aantrekkelijk zijn voor de individuele gebruiker en daardoor waardevoller voor uitgevers en externe adverteerders.